Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi – Ảnh: Media Quốc hội
Ngày 6-9, Ủy ban Tư pháp tổ chức phiên họp toàn thể lần thứ 14 cho ý kiến về báo cáo của Chính phủ về công tác thi hành án 2024.
Trong đó có vấn đề xử lý tài sản thu hồi tiền cho Nhà nước bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án kinh tế, tham nhũng.
Tổng số tiền xử lý trong án tham nhũng rất lớn
Theo báo cáo của Chính phủ, năm 2024 có 912.891 việc phải thi hành, trong đó có 671.979 việc có điều kiện thi hành, chưa có điều kiện thi hành là 223.533 vụ việc, tạm đình chỉ 14.263 vụ việc.
Về tiền, tổng số phải thi hành là hơn 481.223 tỉ đồng, trong đó có gần 272.240 tỉ đồng có điều kiện thi hành; chưa có điều kiện là hơn 179.462 tỉ đồng; hoãn, tạm đình chỉ hơn 25.350 tỉ đồng.
Trong đó các cơ quan đã thi hành xong 465.465 việc (tăng 31.752 việc so với cùng kỳ năm trước), đạt tỉ lệ 69,27% với gần 87.211 tỉ đồng (tăng hơn 10.077 tỉ đồng), đạt tỉ lệ 31,69%.
Về thi hành án dân sự, Chính phủ đã tập trung chỉ đạo, đề ra các giải pháp cụ thể, linh hoạt nhằm đẩy nhanh tiến độ xử lý tài sản thu hồi tiền cho Nhà nước bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án kinh tế, tham nhũng.
Theo đó, đã thi hành xong 3.015 việc trong tổng số 5.215 việc có điều kiện thi hành và thu hồi trên 12.156 tỉ đồng trong tổng số 50.580 tỉ đồng có điều kiện thi hành. Kết quả thi hành án trong các vụ án hình sự về kinh tế, tham nhũng tăng 77,04% về việc.
Đánh giá sau đó, nhóm nghiên cứu của Ủy ban Tư pháp lưu ý tỉ lệ thi hành án xong về tiền đạt thấp (31,69%), lượng án có điều kiện thi hành tồn đọng chuyển kỳ sau còn ở mức cao.
“Việc thu hồi tài sản bị chiếm đoạt trong các vụ án về kinh tế, tham nhũng tăng về việc nhưng lại giảm mạnh về số tiền thu được so với cùng kỳ năm 2023”, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Đỗ Đức Hồng Hà nhận định.
Báo cáo viện dẫn 10 tháng năm 2023, trong các vụ án về kinh tế, tham nhũng, thi hành án xong 1.703 việc, nhưng thu hồi trên 19.818 tỉ đồng.
Bên cạnh đó còn có tình trạng vi phạm trong việc xác minh điều kiện thi hành án, phân loại án, áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án, xử lý tài sản, vật chứng và quản lý, xử lý tiền, tài sản thi hành án kéo dài nhiều năm, chậm được khắc phục, nhiều trường hợp vi phạm nghiêm trọng phải xử lý hình sự.
Quang cảnh phiên họp – Ảnh: GIA HÂN
Vì sao thu hồi tài sản giảm?
Báo cáo giải trình thêm tại đây, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi đã lý giải nguyên nhân thu hồi tài sản bị chiếm đoạt trong các vụ án tham nhũng giảm mạnh về tiền so với năm trước.
Ông nói năm 2024, số việc và số tiền thụ lý mới tăng rất cao trên 11% số việc và tăng trên 40% số tiền, trong khi tính chất vụ việc ngày càng phức tạp.
Theo ông Khôi, Chính phủ đã chỉ đạo rất quyết liệt việc thi hành án, thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng. Những tài sản nào đủ điều kiện, đủ cơ sở pháp lý để xử lý đều tập trung giải quyết dứt điểm.
Ông Khôi cũng chỉ rõ năm 2024 có rất nhiều tài sản trong các vụ việc đang tập trung xử lý còn vướng mắc, nên dẫn đến việc thu hồi tài sản giảm mạnh về tiền so với năm trước.
Ông dẫn chứng như đất có công trình xây dựng trái phép nhưng nhiều thửa đất không xác định được ranh giới, giấy chứng nhận thì cấp trùng lặp. Đặc biệt, với tài sản này đưa ra bán đấu giá rất khó khăn, mất rất nhiều thời gian.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp dẫn ví dụ cụ thể trường hợp nhà 31 Phạm Hồng Thái (quận Hải Châu, TP Đà Nẵng) của Phan Văn Anh Vũ dưới 11 tỉ đồng mà bán đấu giá tới 10 lần chưa ai mua. Hay vụ việc ở Tây Ninh đến giờ bán 17 lần không ai đăng ký mua.
Báo cáo của Chính phủ cũng nêu thực tế tài sản phải xử lý trong các vụ án tham nhũng, kinh tế thường có số lượng rất lớn, chủng loại đa dạng, ở nhiều địa phương khác nhau, tính chất pháp lý phức tạp.
Nhiều trường hợp chưa đủ thông tin, cơ sở pháp lý nên việc xử lý mất nhiều thời gian.
Chỉ tính riêng 81 vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương theo dõi đang tổ chức thi hành, đã có trên 3.500 tài sản phải xử lý, trong đó 1.226 tài sản là quyền sử dụng đất. Như vậy trung bình phải xử lý 430 tài sản trong 1 vụ.
Trong khi đó, pháp luật hiện hành chưa có quy định đặc thù trong xử lý tài sản để thu hồi cho Nhà nước; quy trình thủ tục thi hành án dân sự chưa bảo đảm tính đơn giản, hiệu quả.
Năm 2024 tội phạm tham ô tài sản tăng 50,7%
