Một thế hệ robot tự động hơn có tiềm năng giúp giải quyết tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng bác sĩ phẫu thuật tại Mỹ – Ảnh: Financial Times
Một nhóm các nhà nghiên cứu từ Đại học Johns Hopkins và Đại học Stanford (Mỹ) đã báo cáo một tiến bộ đáng kể, huấn luyện robot bằng video để thực hiện các nhiệm vụ phẫu thuật với kỹ năng của các bác sĩ con người.
Khi robot học cách bắt chước các hành động từ video, các nhà nghiên cứu tin rằng họ có thể giảm bớt việc phải lập trình từng chuyển động riêng lẻ trong quy trình phẫu thuật.
Robot đã học cách điều khiển kim, thắt nút và khâu vết thương tự động. Hơn nữa, những robot được huấn luyện này không chỉ dừng lại ở việc bắt chước, mà còn tự sửa chữa những sai sót mà không cần chỉ dẫn, chẳng hạn như nhặt lại kim bị rơi.
Các nhà khoa học đã bắt đầu giai đoạn nghiên cứu tiếp theo, đó là kết hợp tất cả các kỹ năng khác nhau để thực hiện các ca phẫu thuật hoàn chỉnh trên xác động vật.
Theo các nhà nghiên cứu, một thế hệ robot tự động hơn có tiềm năng giúp giải quyết tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng bác sĩ phẫu thuật tại Mỹ. Robot đầu tiên hỗ trợ trong phòng mổ tại Mỹ là PUMA 560, có mặt trong một ca sinh thiết não vào năm 1985.
Mặc dù một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng phẫu thuật bằng robot có thể tốn kém hơn cho hệ thống y tế mà không mang lại hiệu quả vượt trội so với phẫu thuật truyền thống, nhưng một bài báo năm 2023 trên AMA Journal of Ethics kết luận rằng các bác sĩ phẫu thuật ngày càng có kinh nghiệm hơn khi sử dụng robot, dẫn đến những cải thiện đáng kể.
“Trong công việc của chúng tôi, chúng tôi không cố gắng thay thế bác sĩ phẫu thuật. Chúng tôi chỉ muốn giúp công việc của họ dễ dàng hơn”, Axel Krieger, phó giáo sư tại Trường Kỹ thuật Whiting thuộc Đại học Johns Hopkins, cho biết.
Thực tế, robot đã được sử dụng trong phẫu thuật từ nhiều năm nay. Khoảng 876.000 ca phẫu thuật do robot hỗ trợ đã được thực hiện vào năm 2020.
Dụng cụ phẫu thuật robot có thể tiếp cận những vị trí và thực hiện những nhiệm vụ mà tay người không thể với tới và không bị ảnh hưởng bởi run tay. Các dụng cụ mảnh mai, chính xác có thể tránh gây tổn thương thần kinh.
Tuy nhiên, các robot thường được điều khiển thủ công bởi bác sĩ phẫu thuật để giữ quyền kiểm soát.
Lo bác sĩ “lụt nghề” khi có robot
Hiện có nhiều lo ngại về “bác sĩ phẫu thuật robot”. Có người lo rằng các mô hình AI như ChatGPT không thực sự “thông minh”, mà chỉ đơn thuần bắt chước những gì chúng đã từng thấy và không hiểu các khái niệm cơ bản mà chúng xử lý.
Vấn đề nằm ở chỗ có vô số dạng bệnh lý xảy ra trong hàng ngàn hoàn cảnh khác nhau ở cơ thể người. Nếu mô hình AI chưa từng gặp một tình huống cụ thể, thì sao? Trong phẫu thuật, những điều bất ngờ có thể xảy ra trong tích tắc, và nếu AI không được huấn luyện để đối phó thì chuyện gì sẽ xảy ra? Ai sẽ bị trừng phạt khi có sự cố xảy ra, ai sẽ bị tước giấy phép hành nghề y?
Một mối lo ngại khác là việc phụ thuộc quá nhiều vào robot tự động trong phẫu thuật có thể khiến các bác sĩ mất đi kỹ năng và kiến thức của chính mình, giống như cách các ứng dụng hẹn hò làm suy giảm kỹ năng giao tiếp xã hội cần thiết.
