Những chiếc xe cũ như thế này có thể sẽ bị cấm lưu thông – Ảnh: Tư liệu TTO
Như đã thông tin: Bộ Giao thông vận tải vừa có thông tư 47/2024 quy định xe máy có thời gian sản xuất từ 5 năm sẽ phải kiểm định khí thải định kỳ.
Thông tư 47 có hiệu lực thi hành từ 1-1-2025.
Tiến sĩ Phạm Sanh – chuyên gia về giao thông – có bài viết gửi đến Tuổi Trẻ Online chia sẻ góc nhìn về vấn đề này.
Thời điểm phù hợp kiểm định khí thải xe máy
Kiểm định khí thải xe máy là quá trình đo lường và đánh giá lượng khí thải phát sinh từ các loại xe.
Mục đích của việc kiểm định khí thải là để đảm bảo các xe tuân thủ tiêu chuẩn về ô nhiễm không khí, nhằm giảm thiểu tác động xấu đến môi trường và sức khỏe con người.
Việc kiểm định giúp xác định xem xe máy có phát thải ô nhiễm vượt quá mức cho phép hay không, dựa theo các tiêu chuẩn quy định của cơ quan chức năng.
Điều này nhằm nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm không khí bằng cách loại bỏ hoặc hạn chế xe phát thải quá mức, góp phần cải thiện chất lượng không khí.
Thật ra, việc kiểm soát khí thải xe máy đã được xem xét nghiên cứu từ những năm 2010, Chính phủ đã có đề án 909 về kiểm soát khí thải xe máy đang lưu hành.
Tuy nhiên, do lượng xe máy tại Việt Nam rất lớn và với số lượng này thì kiểm soát khí thải là bài toán khá nan giải.
Ngoài ra, xe máy ở Việt Nam không chỉ đơn thuần là chiếc xe dùng để đi lại, mà còn là sinh kế của rất nhiều người.
Do đó các cơ quan liên quan phải nghiên cứu rất cẩn trọng để đánh giá tác động và đưa ra lộ trình, giải pháp phù hợp.
Có thể nói, trước thực trạng phát triển xe máy ồ ạt và báo động ô nhiễm tại hai thành phố lớn Hà Nội và TP.HCM, việc kiểm định khí thải xe máy theo định kỳ với xe có thời gian sản xuất trên 5 năm là cần thiết.
Nếu không quyết liệt làm sẽ khó phát triển giao thông bền vững và nâng cao chất lượng sống người dân theo kịp đà tăng trưởng kinh tế, và ảnh hưởng thực hiện mục tiêu Net Zero vào năm 2050 của Việt Nam.
Kiểm soát khí bụi bẩn từ xe máy, yêu cầu cấp bách
Theo số liệu của Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, đến giữa tháng 6-2024 cả nước có 75.772.419 mô tô, xe máy, xe máy điện.
Các số liệu thống kê khác cho thấy số lượng xe máy, xe máy điện chiếm khoảng 93% tổng số phương tiện giao thông đường bộ, và tỉ lệ tai nạn giao thông liên quan đến xe máy chiếm khoảng 60%.
Cũng theo thống kê, tại Hà Nội và TP.HCM, xe máy chiếm đến 95% về số lượng, mặc dù chỉ tiêu thụ 56% xăng nhưng lại thải ra tới 94% lượng HC, 87% CO… trong tổng lượng phát thải của các loại xe cơ giới.
Dự tính với tốc độ tăng trưởng xe máy 7,6%/năm như hiện nay, đến năm 2025 Hà Nội sẽ có 7,3 triệu xe máy; đến năm 2030 có 7,7 triệu xe máy.
Còn tại TP.HCM, số lượng xe máy khoảng 8 triệu. Trong đó số lượng xe đã sử dụng trên 10 năm chiếm tới gần 68% tổng lượng xe đang lưu hành.
TP.HCM với 8 triệu xe máy và hơn 1 triệu ô tô các loại, không chỉ gây ra các vấn đề về ùn tắc, tai nạn giao thông mà còn tác động rất lớn lên sức khỏe của người dân.
Mỗi năm có khoảng 3.000 người chết hoặc suy giảm tuổi thọ tại TP.HCM, con số này cao gấp nhiều lần so với thương vong do tai nạn giao thông đường bộ.
Vấn đề sức khỏe này đặt ra yêu cầu cấp bách rằng chúng ta phải kiểm soát khí bụi bẩn từ các xe máy.
Vậy tại sao không tập trung kiểm định khí thải ô tô?
Thật ra, các ô tô đều phải kiểm định và nghiên cứu cho thấy hàm lượng khí Nox (các hợp chất oxit nitơ gây nguy hiểm cho sức khỏe con người) thải ra từ 1 chiếc xe máy tương đương với 1 chiếc ô tô sử dụng xăng thông thường.
Điều này cho thấy khối lượng khí bụi mịn từ xe máy thải ra môi trường là cực kỳ lớn và cần phải sớm triển khai các giải pháp kiểm soát khí thải với loại xe này.
Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ sẽ chính thức có hiệu lực kể từ ngày 1-1-2025.
Đây là các cơ sở pháp lý đặc biệt quan trọng để chủ trương kiểm định, kiểm soát khí thải đối với xe máy có thể đi vào thực tiễn sau nhiều năm chậm trễ.
Năm 2025 là thời điểm phù hợp để cụ thể hóa chủ trương kiểm soát khí thải đối với xe máy khi các yếu tố về pháp lý, truyền thông, điều kiện kỹ thuật cũng như điều kiện kinh tế của người dân.
Làm gì để việc kiểm định khả thi, ít tốn kém?
Để việc kiểm định khí thải xe máy không gây phiền hà và tốn kém thời gian, tiền bạc người dân, thiết nghĩ ngành giao thông vận tải cần ban hành các quy chuẩn tiêu chuẩn, quy trình thủ tục và hướng dẫn chi tiết về kiểm định khí thải xe máy.
Trong đó đặc biệt phương án huy động khoảng 300 đơn vị trong hệ thống kiểm định xe cơ giới hiện nay với hơn 600 cơ sở bảo dưỡng xe, 1.800 đơn vị thuộc hệ thống các xưởng bảo hành bảo dưỡng xe máy.
Tổng cộng sẽ có khoảng 2.700 đơn vị có thể kiểm định khí thải xe máy.
Ngoài ra, có thể triển khai trước ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng… với nhiều cơ chế chính sách hỗ trợ, sau đó lan tỏa dần ra khu vực khác.
