Ăn cháo nào để chữa táo bón, ngừa huyết áp, ung thư…?

Đừng chủ quan với táo bón

PGS.TS Triệu Triều Dương, nguyên viện trưởng Viện tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cảnh báo rất nhiều người thường chủ quan với bệnh táo bón không đi khám mà không biết đôi khi táo bón là triệu chứng khởi đầu của một bệnh lý thực thể nào đó.

Có thể như bệnh của đại tràng, suy giáp trạng, tăng canxi máu, co thắt, nhu động giảm, phình đại tràng; rối loạn chức năng vận chuyển ruột, thần kinh, nhiễm độc chì, thậm chí ung thư gây chèn ép…

Ngoài ra, táo bón là do thói quen ăn uống không khoa học, chế độ ăn nhiều đạm, ít chất xơ, ít vận động, lười uống nước, lười đi cầu, đi không đều, nén hoặc nhịn đi cầu, biểu hiện của bệnh là buồn nôn, đau chân, đau đầu, đầy hơi, sốt, chán ăn và gây khó khăn cho sự co thắt ở ruột…

Đặc biệt, có không ít trường hợp táo bón lâu ngày, phân nằm trong trực tràng là một nguồn kích thích gây nên những rối loạn thần kinh như cáu kỉnh, dễ tức giận, mệt mỏi, dễ tức bụng, bồn chồn…

Những chất độc do chuyển hóa của vi khuẩn thấm vào trong máu gây nhiễm độc thần kinh, làm cơ thể dễ nhiễm khuẩn.

Táo bón có thể dẫn tới chứng tổng hợp dạ dày mang tính mẫn cảm hoặc các bệnh dạ dày, đường ruột khác như trĩ nội, trĩ ngoại, sa trực tràng, phình đại tràng, viêm đại tràng, để lâu biến chứng có thể dẫn tới ung thư đại tràng.

Thực tế đã có những bệnh nhân phải mổ cấp cứu do táo bón gây tắc ruột, vỡ ruột. Đây là biến chứng thường xảy ra, rất nguy hiểm tới tính mạng nếu không được phẫu thuật kịp thời. Người bệnh bị sốt cao, bụng căng đau, tim đập nhanh với nhịp rối loạn, người mệt mỏi, có thể đưa tới bất tỉnh.

Phân bị nêm chặt có thể đè lên bàng quang làm bí tiểu tiện và lâu ngày đưa tới suy thận. Hơn nữa, người bị táo bón có thể gây cơn thiếu máu cục bộ và ngất vì phải rặn lâu, ảnh hưởng xấu tới sự tuần hoàn máu ở não bộ và động mạch vành…

Lương y Hoàng Duy Tân, nguyên phó chủ tịch Hội Đông y Đồng Nai, cho biết chứng táo bón là một trong các triệu chứng của bệnh đường ruột, bệnh trĩ, bệnh dạ dày, nhưng thường là do rối loạn chức năng ruột. 

Cố chịu đựng hoặc dùng thuốc xổ đều không phải là lựa chọn thông minh dành cho người bị táo bón. Dùng thuốc xổ liên tục sẽ dẫn đến nguy cơ tổn thương niêm mạc và gây nguy hiểm cho tim vì nó làm mất đi hai chất cần thiết cho hoạt động của tim là kali và chất khoáng.

Khi bị táo bón dễ gây đau nên bệnh nhân ngại, do đó lại càng táo bón hơn, tạo thành một vòng luẩn quẩn. Đặc biệt, chứng bệnh này cũng rất nguy hiểm cho người cao huyết áp, người bị bệnh tim mạch.

Hơn nữa, táo bón đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng bệnh béo phì, cao huyết áp, bệnh gan ở người trưởng thành. Khi bị táo bón, các chất độc tích lũy trong khung ruột sẽ là cơ hội để phát triển nhiều bệnh khác: nhức đầu, mệt mỏi, dị ứng, viêm đại tràng mạn tính, trĩ và ung thư ruột già.

Chữa chứng táo bón là một công việc khó khăn, thành công phụ thuộc nhiều vào sự xác định đúng nguyên nhân gây bệnh, nhưng cơ bản là sự điều chỉnh chế độ ăn.

Món ăn cần phù hợp thể bệnh

Thạc sĩ Hoàng Khánh Toàn, nguyên chủ nhiệm khoa y học cổ truyền, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết khi bị táo bón người ta hay mách nhau sử dụng đồ ăn thức uống có tính “mát” và “nhuận” như khoai lang, đu đủ, chuối tiêu, thanh long…

Nhưng không phải ai cũng biết rằng theo quan điểm của y học cổ truyền, nguyên nhân táo bón do nhiều thể bệnh khác nhau nên việc trị liệu phải tuân thủ triệt để nguyên tắc “biện chứng luận trị” của y học cổ truyền, nghĩa là phải căn cứ vào chứng trạng cụ thể để làm món ăn cho phù hợp.

– Cháo mộc hương trị thể bệnh khí trệ: mộc hương 5g, bình lang 5g, gạo tẻ 100g, đường phèn vừa đủ. Sắc kỹ mộc hương và bình lang lấy nước bỏ bã rồi cho gạo tẻ vào ninh thành cháo, chế thêm đường phèn, chia ăn vài lần trong ngày. 

Công dụng: thuận khí, hành trệ thông tiện, tốt cho bệnh nhân bị táo bón với thể bệnh khí trệ. Biểu hiện đại tiện khó khăn, ợ hơi liên tục, ngực bụng đầy chướng, ấm ách khó chịu, ăn kém chậm tiêu, có lúc đau bụng, miệng khô họng khát, chất lưỡi hồng, rêu lưỡi trắng mỏng, mạnh huyền.

– Cháo hạt dẻ trị thể bệnh khí hư: hỏa ma nhân 10g, vừng 5g, bột hạt dẻ 50g, bột ngô 50g. Hỏa ma nhân và vừng sao thơm tán bột, đem nấu với bột hạt dẻ và bột ngô thành dạng cháo loãng, chế thêm một chút đường đỏ, dùng làm đồ điểm tâm. 

Công dụng: bổ khí, nhuận tràng, thông tiện, dùng thích hợp cho người bệnh táo bón thể khí hư. Biểu hiện đại tiện khó khăn mặc dù phân không khô cứng, toàn trạng mệt mỏi hay có cảm giác khó thở, dễ vã mồ hôi, ăn kém, chậm tiêu, sắc mặt trắng nhợt, đại tiện lỏng hoặc nát, miệng nhạt, chất lưỡi nhợt, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch hư nhược.

– Cháo tùng tử nhân trị thể bệnh huyết hư: tùng tử nhân 20g, gạo tẻ 60g. Đem tùng tử nhân tán vụn rồi ninh với gạo thành cháo, chia ăn vài lần trong ngày. 

Công dụng: dưỡng âm nhuận tràng, tốt cho người thể bệnh huyết hư. Biểu hiện: đại tiện táo, sắc mặt nhợt nhạt, hay hoa mắt, chóng mặt, trí nhớ giảm sút, dễ hồi hộp trống ngực, chất lưỡi nhợt, mạch tế nhược, thường trong tình trạng thiếu máu.

– Cháo hạnh nhân trị thể bệnh dương hư: hạnh nhân 15g, đương quy 15g, phổi lợn 250g. Phổi lợn rửa sạch thái miếng, trần qua nước sôi rồi đem nấu với hạnh nhân và đương quy cho chín, chế đủ gia vị, ăn nóng. 

Công dụng: ôn thông khai bí, tốt cho người thuộc thể bệnh dương hư. Biểu hiện: đại tiện khó khăn, sắc mặt nhợt nhạt, chân tay lạnh, sợ lạnh, thích ấm, hay đau bụng và lưng do lạnh, lưng đau gối mỏi, tai ù tai điếc, có thể có liệt dương di tinh, tiểu tiện trong dài, miệng nhạt, chất lưỡi nhợt, rêu lưỡi trắng ướt, mạch trầm trì.