Việc miễn học phí tiểu học và trung học khiến tình trạng lớp học ở nhiều nơi tại Zambia luôn quá tải – Ảnh: BBC
7h, nhóm học sinh vừa đến Trường tiểu học và trung học Chanyanya. Richard Banda (16 tuổi) nói: “Phải đến trường sớm vì thiếu bàn ghế. Hai ngày trước tôi đến muộn và phải ngồi trên sàn”.
Lý do số học sinh quá tải do giáo dục tiểu học và trung học ở đây miễn phí. Trường không đủ đầu tư vào cơ sở hạ tầng. Các chuyên gia nói tình trạng quá tải đang đe dọa chất lượng giáo dục, đặc biệt là học sinh thu nhập thấp.
Học sinh Mariana Chirwa (18 tuổi) kể bạn đã thôi học năm lớp 4 nhưng nay trở lại mà nếu không có giáo dục miễn phí, cha mẹ bạn không biết xoay xở thế nào vì họ đều thất nghiệp.
75 nam và 85 nữ bị nhét vào một không gian phòng học chỉ đủ cho 30 học sinh. Giáo viên Cleopatra Zulu cho biết năm 2019 dạy khoảng 40 học sinh nhưng giờ lớp hơn 100 người.
“Dạy đã khó, chấm bài còn thách thức hơn dù đã giảm số môn học. Lúc trước lớp ít, giáo viên còn giải thích lại bài giảng nếu ai không hiểu chứ giờ thì không thể”, giáo viên này nói.
Theo UNICEF, số lượng học sinh tăng ở châu Phi. Nhưng 9/10 học sinh tiểu học vẫn khó khăn khi đọc và hiểu các bài đơn giản. Các nhà quản lý đang tập trung chuyển sang chất lượng giáo dục, tuyển giáo viên có trình độ và đầu tư cơ sở hạ tầng.
Aaron Chansa (giám đốc Tổ chức NAQEZ) cho biết ngồi không đúng lớp sẽ ảnh hưởng sự chú ý bài giảng. Chưa kể cả trăm học sinh trong lớp dẫn đến tình trạng 6 – 7 học sinh tranh nhau một cuốn sách.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục Douglas Syakalima nói ông thà cho học sinh đông đúc trong lớp học còn hơn để ở ngoài đường. Tổng thống đang cho làm thêm bàn học, cơ sở vật chất. Zambia đã đầu tư hơn 1 tỉ USD vào giáo dục khi miễn phí từ ba năm trước.
Chính phủ công bố kế hoạch xây hơn 170 trường học mới và cam kết tuyển 55.000 giáo viên mới cuối năm 2026. Và 37.000 người đã được tuyển dụng.
Một tài xế ở Lusaka nói con trai ông 11 tuổi chuyển từ một trường tư thục sang trường công lập để hưởng lợi từ giáo dục miễn phí và ông hối hận về quyết định này.
Chỉ một năm sau, ông đã cho con trai ông quay lại học trường tư thục và nói: “Tôi thấy kết quả học tập của con giảm nên vào một ngày đã đến thăm lớp học và thấy có quá nhiều học sinh. Trẻ thì hay nói chuyện phiếm, giáo viên không thể tập trung vào cả lớp”.
Zambia đang thoát khỏi tình trạng vỡ nợ năm 2020 nhưng chuyên gia lo ngại về tính bền vững của giáo dục miễn phí.
Theo báo cáo năm 2023 từ Viện Phân tích chính sách và nghiên cứu Zambia, nếu tất cả học sinh được hưởng giáo dục miễn phí, chi tiêu của chính phủ sẽ tăng gấp đôi. Nhưng bộ trưởng Bộ Giáo dục nước này tin rằng chính quyền có thể gánh vác được chi phí.
