Tuổi Trẻ đã trao đổi với Phó chủ tịch TLĐLĐVN NGUYỄN XUÂN HÙNG. Ông Hùng nói:
– Hiện cả nước có hơn 500 khu công nghiệp, qua khảo sát của TLĐLĐVN, có 80-90% công nhân muốn được thuê nhà và một số ít muốn được mua nhà với giá nhà phải chăng.
Tuy nhiên theo luật, TLĐLĐVN sẽ dùng quỹ phúc lợi của mình để xây nhà cho công nhân, người lao động thuê, không có bán và giá thuê sẽ có mức giá theo vùng miền.
* Quá trình này bước đầu có thuận lợi?
– Để triển khai Luật Nhà ở 2023, thời gian qua TLĐLĐVN đã khảo sát, đánh giá nhu cầu nhà ở công nhân tại một số địa phương như: Tiền Giang, Bắc Ninh, Bắc Giang, Hưng Yên…
Khi các địa phương giới thiệu địa điểm, TLĐLĐVN sẽ khảo sát nhu cầu của người lao động rồi đưa ra quy mô thực hiện. Ví dụ địa phương giao cho TLĐLĐVN 15ha đất, sau đó chúng tôi khảo sát nhu cầu, xác định quy mô đầu tư, rồi quy hoạch.
Do Luật Nhà ở có hiệu lực từ 1-8, nên thời gian qua, quá trình triển khai thẩm định, phê duyệt quy hoạch tại một số địa phương chưa đảm bảo tiến độ đề ra.
Một số địa phương giới thiệu khu đất ở vị trí xa khu công nghiệp, chưa giải phóng mặt bằng… Hoặc có địa phương đông công nhân, có nhu cầu cao về nhà ở nhưng chưa có văn bản giới thiệu địa điểm cho TLĐLĐVN như: Hà Nội, TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai…
Chúng tôi cũng đang tích cực triển khai và đảm bảo cho thuê đúng đối tượng, giá thuê hợp lý và trình tự xét duyệt nhanh chóng phù hợp với quy định pháp luật để đáp ứng nhu cầu thuê của công nhân, người lao động.
Trước mắt đến năm 2025 chúng tôi dự kiến sẽ xây dựng khoảng 3.000 căn hộ, từ năm 2026-2030 là 10.000-15.000 căn hộ NƠXH cho người lao động thuê.
* Giá thuê dự kiến khoảng bao nhiêu/tháng và căn hộ có tiện ích ra sao?
– TLĐLĐVN đang lập quy hoạch tại các địa phương, trong đó quy hoạch các loại căn hộ khép kín có diện tích 30m2, 45m2 và 60m2 được đầu tư các hạng mục cơ bản, đảm bảo mức sinh hoạt tối thiểu của công nhân, người lao động.
Trên cơ sở phương pháp tính giá thuê theo nghị định của Chính phủ, TLĐLĐVN sẽ xây dựng, phê duyệt giá phù hợp với mức thu nhập của công nhân, người lao động tại các khu vực, vùng miền.
TLĐLĐVN sẽ hỗ trợ tối đa cho công nhân, người lao động thuê nhà ở trên cơ sở các quy định chung của pháp luật. Theo đó, với trường hợp tổng số hồ sơ đăng ký thuê (hợp lệ) bằng hoặc ít hơn tổng số căn NƠXH để cho thuê thì danh sách người được thuê là danh sách người đủ điều kiện thuê đã đăng ký.
Trường hợp hồ sơ nhiều hơn số căn NƠXH cho thuê thì xét duyệt, lựa chọn đối tượng được thuê thực hiện theo hình thức bốc thăm trực tiếp do cơ quan quản lý nhà ở của tổng liên đoàn thực hiện. Việc bốc thăm phải có biên bản kết quả bốc thăm. Trường hợp dự án có đối tượng ưu tiên theo quy định của luật.
* TLĐLĐVN đã xác định quỹ phúc lợi dài hạn – đó là nhà ở, vậy quỹ nhà để cho công nhân thuê sẽ tăng theo thời gian?
– Luật Nhà ở được Quốc hội thông qua, trong đó có quy định TLĐLĐVN là một chủ thể mới tham gia đầu tư NƠXH cho công nhân bằng nguồn tài chính công đoàn đã tạo hiệu ứng cao, niềm tin của công nhân, người lao động.
Qua khảo sát, công nhân mong muốn được thuê nhà của TLĐLĐVN xây dựng thay vì phải thuê ở nhiều khu dân cư chưa đảm bảo chất lượng, giá thuê lại cao.
Về nguồn tài chính công đoàn tập trung chủ yếu chăm lo trực tiếp cho công đoàn viên, người lao động thông qua nhiều chương trình phúc lợi khác và quỹ phúc lợi đầu tư cho NƠXH chỉ là một phần trong các chương trình đó.
Do đó chúng tôi xác định quỹ nhà ở do TLĐLĐVN đầu tư chỉ để cho thuê mà không bán sẽ đảm bảo quỹ nhà ở được duy trì dài hạn, cho nhiều thế hệ công nhân được thuê.
Cần thêm nhiều khu nhà ở thiết chế công đoàn
Ngoài nhà cho thuê, người lao động cũng cần có không gian sống, sinh hoạt văn hóa… được gọi là khu thiết chế công đoàn nhưng số này còn quá khiêm tốn.
Hiện mới có một khu thiết chế công đoàn ở Hà Nam, gồm 5 tòa nhà với 244 căn hộ, hoạt động từ 2021, có sân bóng, nhà thể thao đa năng đang cho công nhân, người lao động ở Khu công nghiệp Đồng Văn II (Hà Nam) thuê, dù nhu cầu rất lớn.
Thiết chế công đoàn đã tạo không gian sống, sinh hoạt văn hóa, thể thao và thu hút các hoạt động công đoàn tập trung, thiết thực thể hiện sự chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đoàn viên, người lao động.
Các căn hộ ở đây gồm phòng ở tập thể rộng 32m2 và căn hộ gia đình có diện tích từ 32m2 (1 phòng ngủ) đến 45m2 (2 phòng ngủ). Căn 45m2 ở tầng 2 có giá thuê 2 triệu đồng/tháng, còn căn thấp nhất cùng diện tích giá khoảng 1 triệu đồng/tháng.
Ví dụ 4 người ở tiền thuê chỉ 250.000 đồng/người/tháng. Phí dịch vụ 4.000 đồng/m2 gồm bảo vệ, vệ sinh, đảm bảo an ninh trật tự, vận hành hạ tầng kỹ thuật. Tiền điện, nước sạch và phí thu gom xử lý rác sinh hoạt theo quy định của Nhà nước.
Trong khi đó, khảo sát của phóng viên giá thuê tại các khu dân cư ở Hà Nam phòng trọ chỉ rộng hơn 10m2 có giá từ 800.000 – 1 triệu đồng/tháng.
Công nhân chi tiền trọ 800.000 đồng/người/tháng
Khi được hỏi liệu có từng nghĩ đến mua nhà ở xã hội hay không thì chị Hà Thị Duyên (32 tuổi, công nhân Khu chế xuất Tân Thuận, quận 7) hỏi ngược lại “nhà ở xã hội khoảng bao nhiêu tiền?”.
Khi nghe đến tiền tỉ, chị nói sẽ không bao giờ mua nổi. Với vợ chồng chị Duyên, hiện trả tiền thuê trọ cũng đã khó khăn nói gì 5-7 triệu đồng/tháng nếu được mua nhà giá rẻ.
Làm công nhân năm thứ 8 ở một công ty may mặc tại quận 12, chị Trần Ngọc Lan (36 tuổi) cho biết đang dành gần 30% khoản thu nhập cho tiền nhà ở, vị chi 715.000 đồng/tháng.
Nếu có được mua nhà giá rẻ cũng không thể chi trả cao hơn vì còn bao nhiêu khoản phải trông vào tiền lương còn lại. “Tiền thuê nhà xoay đi xoay lại nhanh lắm, mới trả bữa trước, bữa sau đã lại hết tháng rồi”, chị Lan nói.
Ông Trần Đoàn Trung – phó chủ tịch thường trực Liên đoàn Lao động TP.HCM – cho biết xây nhà cho công nhân thuê vẫn là khả thi nhất. Cần phân định giữa nhu cầu sở hữu nhà và nhu cầu ở.
Chẳng hạn sinh viên đến thành phố học tập thì trong thời gian 3-5 năm học tập các em cần có nơi thuê trọ để ở chứ không phải là nhà ở để mua. Công nhân, người lao động nhiều người đến làm việc 5-7 năm thì họ cũng chỉ cần thuê trọ”, ông Trung nói.
Cũng theo ông Trung, qua các khảo sát trên diện hẹp, hiện chi phí thuê trọ chiếm khoảng 15% thu nhập của người lao động, trung bình khoảng 800.000 đồng/người.
Khi xây nhà cho người lao động thuê phải có mức giá thuê vừa mức chi tiêu nhưng vẫn đảm bảo nơi ở tươm tất nhờ vào những ưu đãi dành riêng cho người lao động.