Năm 2024: AI sẽ bùng nổ, thay đổi chúng ta

Với dự đoán này, chúng tôi đặt câu hỏi cho công cụ ChatGPT của Công ty Open AI: “Năm 2024 sẽ có những tiến bộ gì về AI?”.

Chatbot này nhanh chóng dự đoán một số tiến bộ trong năm mới, từ các mô hình học sâu tiên tiến, ứng dụng trong giải quyết các thách thức môi trường, cho tới tăng cường dùng AI trong lĩnh vực y tế để cải thiện chẩn đoán và quản lý dữ liệu y tế. Tuy nhiên, ChatGPT cũng lưu ý công cụ này “không thể dự đoán chính xác về tương lai”. Cùng câu hỏi trên, công cụ Bard của Google cho rằng 2024 “hứa hẹn sẽ là một năm thú vị với nhiều tiến bộ mới trong lĩnh vực AI”.

“Quan trọng hơn cả lửa và điện”

Năm 2023 đánh dấu những tiến bộ lớn trong lĩnh vực Generative AI (AI tạo sinh – loại AI tập trung vào việc tạo ra nội dung mới dựa trên dữ liệu hiện có), khi các thuật ngữ như ChatGPT và Bard trở thành những cái tên quen thuộc.

Các doanh nghiệp đã đầu tư mạnh vào start-up (công ty khởi nghiệp) AI, chẳng hạn Microsoft đầu tư 10 tỉ USD vào OpenAI, trong khi Amazon rót 4 tỉ USD vào Anthropic, còn các nhà nghiên cứu và CEO hàng đầu về AI tranh luận về siêu trí tuệ nhân tạo AGI.

Trong khi đó, các nhà hoạch định chính sách bắt đầu nghiêm túc hơn về việc quản lý AI, đơn cử Liên minh châu Âu (EU) đưa ra bộ chính sách toàn diện nhất đến nay về quản lý công nghệ này.

Vừa qua, từ điển tiếng Anh phổ biến hàng đầu thế giới Collins Dictionary đã bình chọn AI là “từ của năm 2023”. Đây được xem là sự ghi nhận xứng đáng cho cơn sốt AI trong năm qua.

Cơn sốt AI đã manh nha từ cuối năm 2022, khi công cụ AI tạo sinh hình ảnh Midjourney và chatbot đa dụng ChatGPT được ra mắt. Gần như ngay lập tức, người dùng bị choáng ngợp bởi ứng dụng này.

Lần đầu tiên, AI đã thoát khỏi cái mác là “công nghệ xa vời xuất hiện trong phim ảnh” để tiếp cận người dùng trong đời thực.

Không lâu sau khi ChatGPT ra mắt, Giám đốc điều hành (CEO) Microsoft Satya Nadella mô tả rằng lần đầu sử dụng công cụ này mang lại cảm giác giống như thời điểm ông nhìn thấy trình duyệt web đầu tiên hồi 30 năm trước.

“Nó đơn giản khiến tôi nghĩ rằng: Ồ! Đã là một kỷ nguyên mới”, ông Nadella mô tả.

Tâm lý lạc quan đó lan rộng trong giới công nghệ. CEO Google Sundar Pichai đã tự tin tuyên bố AI, với phiên bản mới nhất là AI tạo sinh, sẽ quan trọng với nhân loại hơn cả lửa và điện.

Thực tế cả hai tập đoàn trên đều đã công bố ứng dụng AI của riêng mình ngay trong năm 2023, với Bard của Google và Copilot của Microsoft.

Các hãng công nghệ lớn khác cũng nhanh chóng tìm cách đưa AI vào chiến lược phát triển của mình. Một số hãng ra mắt công cụ AI mới hoàn toàn, trong khi các hãng khác tìm cách đưa tính năng AI vào sản phẩm có sẵn. Sau sự xuất hiện của chatbot đa dụng ChatGPT, các ứng dụng AI chuyên đảm đương những lĩnh vực cụ thể đã nổi lên.

Theo tạp chí Forbes, một trong những lĩnh vực mà AI đang tỏa sáng nhất là xử lý, sáng tạo văn bản. Các chuyên viên tiếp thị đã có thể được hỗ trợ bởi ứng dụng Jasper, trong khi các doanh nghiệp có thể dùng Harvey, Ironclad để soạn thảo hợp đồng và các văn bản pháp lý khác.

Giải trí cũng là một mảng ngày càng xuất hiện nhiều ứng dụng AI. Trong đó, ứng dụng chỉnh sửa hiệu ứng hình ảnh (VFX) Runway đã được sử dụng trong quá trình hậu kỳ Everything Everywhere All at Once – bộ phim đã giành tượng vàng Oscar năm 2023 danh giá cho hạng mục Phim xuất sắc nhất.

Không chỉ tạo sinh nội dung, các mô hình AI có khả năng dự đoán tương lai dựa trên dữ liệu có sẵn cũng dần ra mắt. Ứng dụng Abnormal Security phân tích nền tảng email của một công ty để đoán được liệu một email gửi đến chứa vi rút hay không.

Trong khi đó, Viz.ai nghiên cứu hồ sơ bệnh án của bệnh nhân đột quỵ hoặc những tình trạng y tế khẩn cấp khác để đưa ra dự đoán tiên lượng nhằm hỗ trợ đội ngũ điều dưỡng.

Năm 2024: AI là bước ngoặt

Theo báo Financial Times, cứ khoảng một thập niên, thế giới điện toán lại đứng trước một cuộc cách mạng: quá trình thương mại hóa Internet vào những năm 1990 hay sự ra đời của điện toán di động và đám mây trong thập niên đầu tiên của thế kỷ này.

Chưa biết điều gì nổi bật nhất trong thập niên này, nhưng đối với nhiều người trong ngành công nghệ, 2023 là năm AI tạo sinh làm thay đổi mọi thứ.

Theo Financial Times, năm 2024 sẽ được xem là thời điểm mấu chốt để AI chứng minh công nghệ này là bước ngoặt mới của khoa học kỹ thuật, thay vì chỉ là “thí nghiệm công nghệ vui vẻ” của năm 2023.

Liệu AI tạo sinh có mang tính cách mạng hay chỉ đơn thuần là một sự bổ sung hữu ích cho kho công nghệ thông tin với các ứng dụng hạn chế, điều đó sẽ bắt đầu trở nên rõ ràng hơn vào năm 2024.

Ông Dan Ives, giám đốc điều hành và là nhà phân tích cổ phiếu tại Công ty đầu tư Wedbush Securities (Mỹ), đánh giá AI đã trở thành một vấn đề lớn (big thing) trong năm 2023 và sẽ còn lớn hơn nữa vào năm 2024.

Từ việc OpenAI có khả năng sẽ phát hành phiên bản mới của công cụ ChatGPT cho đến việc các đối thủ cạnh tranh ráo riết chạy đua, sẽ có rất nhiều cách AI được đưa vào cuộc sống trong năm tới. AI sẽ có thể giúp tăng năng suất, cắt giảm chi phí và cải thiện dịch vụ chăm sóc sức khỏe…

Tác động của công nghệ này cũng có thể sẽ bắt đầu xuất hiện với các công ty bảo hiểm, các gã khổng lồ dược phẩm hay các nhà sản xuất phần mềm.

Giáo sư Jeanna Matthews tại Đại học Clarkson (Mỹ) dự đoán: “Các cá nhân và doanh nghiệp sẽ tiếp tục thử nghiệm các công cụ AI tạo sinh, phát triển và thảo luận về các phương pháp hay nhất để tích hợp chúng vào các quy trình hiện có một cách có trách nhiệm”.

Dự đoán về sự phát triển của AI trong năm 2024, một số chuyên gia cho rằng sẽ có sự tập trung nhiều hơn vào vấn đề bảo mật. Ông Joseph Thacker, kỹ sư AI và là nhà nghiên cứu bảo mật tại công ty phần mềm AppOmni (Mỹ), nói: “Sẽ có nhiều start-up, có thể là hàng trăm công ty, tập trung vào bảo mật AI”.

“Các công ty khởi nghiệp sẽ xuất hiện ở nhiều lĩnh vực. 

Sẽ có các nhà phân tích SOC (trung tâm điều hành an ninh) về AI xử lý việc phân loại cảnh báo. Còn các hacker mũ trắng AI sẽ được giao nhiệm vụ phát hiện các lỗ hổng, trong khi các công cụ đánh giá mã nguồn AI có thể xác định lỗi phần mềm và đề xuất các bản sửa lỗi tự động. Sẽ có những bộ công cụ kỹ thuật xã hội AI được thiết kế” – ông dự đoán.

Tuy nhiên có chuyên gia cho rằng thương mại sẽ là xu hướng AI quan trọng nhất trong năm 2024. Ông Chris Anley, nhà khoa học tại NCC Group, chỉ ra trong năm 2023 việc sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) như ChatGPT, Bard và Bing Chat đã gia tăng đáng kể. 

Anley dự đoán năm 2024 này sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp tận dụng các LLM để cải thiện năng suất, tăng hiệu quả, mang tới các ứng dụng và khả năng kinh doanh mới.

Ông Anley tin tưởng việc sử dụng LLM và các công cụ trợ lý AI trong kinh doanh sẽ tiếp tục tăng lên. AI sẽ tác động làm thay đổi đời sống của chúng ta theo hướng tích cực và thuận lợi hơn, từ mỗi cá nhân cho đến mỗi quốc gia có thể tận dụng AI để phát triển.

Sẽ lấy đi việc làm của con người

Mức khả dụng của AI trong năm 2023 vẫn là vấn đề gây tranh cãi. Hầu hết ứng dụng AI đều chưa hoàn thiện. ChatGPT và nhiều công cụ khác vẫn mắc “căn bệnh” ngụy tạo thông tin giả cho những vấn đề chúng không biết trả lời.

Do đó bất chấp cơn sốt lan rộng, AI vẫn chỉ có thể dùng cho mục đích tham khảo. Bên cạnh đó, hầu hết sản phẩm AI cũng đều chưa thể mang lại lợi ích tài chính cho nhà sản xuất khi chúng vẫn trong giai đoạn phát triển.

Cuối tháng 12-2023, báo New York Times (Mỹ) đã đâm đơn kiện OpenAI và Microsoft về vi phạm bản quyền, cáo buộc hai doanh nghiệp này thu thập và sử dụng “hàng triệu bài viết” của báo để huấn luyện AI.

Được xem là công nghệ “thay đổi thế giới”, nhưng AI cũng ẩn chứa các rủi ro và nguy hiểm.

Tạp chí Forbes đã liệt kê 15 rủi ro lớn nhất của AI: (1) Sự thiếu minh bạch trong các hệ thống AI, đặc biệt trong các mô hình học sâu (deep learning); (2) Định kiến và phân biệt đối xử; (3) Vi phạm quyền riêng tư;

(4) Không giữ các giá trị đạo đức; (5) Rủi ro bảo mật; (6) Tập trung quyền lực, khi việc phát triển AI bị chi phối bởi một số ít tập đoàn lớn và chính phủ, điều đó có thể làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng và hạn chế sự đa dạng trong các ứng dụng AI;

(7) Phụ thuộc vào AI, làm mất đi sự sáng tạo; (8) Người lao động bị mất việc; (9) Bất bình đẳng kinh tế; (10) Thách thức về pháp lý và quản lý AI;

(11) Chạy đua vũ khí, khi các quốc gia tham gia cuộc chạy đua vũ khí AI, dẫn đến sự phát triển nhanh chóng của công nghệ AI với hậu quả tiềm tàng; (12) Làm giảm sự tương tác ngoài đời thực giữa con người với nhau;

(13) Thông tin sai lệch và thao túng; (14) Hậu quả ngoài ý muốn, khi các hệ thống AI có những hành vi không mong muốn hoặc đưa ra quyết định với hậu quả không lường trước được; (15) Rủi ro đối với sự tồn tại của con người.

Trong đó, về chuyện “AI sẽ lấy đi việc làm của con người hay không?”, theo Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), 1/4 việc làm trên toàn thế giới có nguy cơ cao bị thay thế bởi việc tự động hóa nhờ AI. Tương tự nhiều thay đổi công nghệ quy mô lớn khác trong lịch sử, AI có thể dẫn tới sự đánh đổi giữa tăng năng suất và mất việc làm.

Nhưng điểm khác biệt lớn là: Trong khi những bước đột phá trước đây vốn chủ yếu loại bỏ các công việc đòi hỏi kỹ năng thấp thì AI tạo sinh có thể tạo ra rủi ro cho các công việc văn phòng và có thể thay thế công việc trong nhiều ngành nhanh hơn bao giờ hết.